Τι είναι τα ψυχοσωματικά συμπτώματα;
Πολλοί μπορεί να τα έχουμε ακούσει ή να τα έχουμε βιώσει. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι εκείνα τα συμπτώματα που δεν προκαλούνται από κάποιο οργανικό ή παθολογικό αίτιο, αλλά η βάση τους είναι κυρίως ψυχογενής. Μπορεί να εμφανιστούν με πολλές μορφές και συχνά στην προσπάθεια να τα εξηγήσουμε και να ανακουφιστούμε από αυτά, οδηγούμαστε σε σειρά ιατρικών επισκέψεων και εξετάσεων, που μπορεί να είναι ιδιαιτέρως ψυχοφθόρα.
Η σύνδεση σώματος και ψυχής είναι αρκετά ισχυρή. Μια σωματική ασθένεια μπορεί να επηρεάσει και την ψυχική μας υγεία, προκαλώντας για παράδειγμα άγχος ή έντονη θλίψη, και αντιστρόφως μια ψυχική διαταραχή όπως για παράδειγμα η κατάθλιψη μπορεί έχει και σωματικές επιπτώσεις. Παλιότερα, η ιατρική αντιμετώπιζε την υγεία ως κάτι αμιγώς σωματικό αποκλείοντας το ψυχολογικό παράγοντα. Πλέον, η προσέγγιση είναι πιο ολιστική τονίζοντας αυτή την αλληλένδετη σχέση σώματος και ψυχής.
Άλλωστε, και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την υγεία ως την κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο ως την απουσία ασθένειας ή αναπηρίας, δίνοντας βάση πλέον σε μια πιο βιο-ψυχο-κοινωνική προσέγγιση.
Κάποιοι μύθοι γύρω από τα ψυχοσωματικά συμπτώματα
«Είναι ψυχολογικό, άρα δεν είναι αληθινό;»
Είναι «ψυχολογικό» σημαίνει ότι το φαντάζομαι και δεν υπάρχει; Ασφαλώς και όχι. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι απολύτως υπαρκτά και αληθινά και χρειάζεται να τα φροντίσουμε με την ίδια προσοχή, όπως θα κάναμε για οποιαδήποτε άλλη ασθένεια που μπορεί να προέκυπτε στην πορεία της ζωής μας.
«Είναι ψυχολογικό, άρα δεν είναι σοβαρό;»
Συχνά μπορεί να υπάρξει μια παρερμηνεία γύρω από το γεγονός πώς αν ένα σύμπτωμα που βιώνουμε δεν οφείλεται σε κάτι παθολογικό, δεν είναι και σοβαρό. Η αλήθεια είναι πώς τα σωματικά συμπτώματα τα οποία οφείλονται στο stress μπορούν να επηρεάσουν πολύ σημαντικά την καθημερινότητα και ευεξία μας. Μάλιστα, η έκθεση στο χρόνιο stress έχει συνδεθεί με ποικίλες σοβαρές συνέπειες και για αυτό είναι σημαντικό να μεριμνούμε για την διαχείρισή του.
Μια απροσδόκητη ίσως αλήθεια για τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, είναι ότι μπορεί να έχουν και μια θετική επίπτωση στη ζωή μας. Κάποιες φορές βιώνουμε δυσκολίες, χωρίς να δίνουμε την ευκαιρία στον εαυτό μας να τις εκφράσει, να τις αναγνωρίσει και να τις διαχειριστεί. Απωθούμε τα «δύσκολα» συναισθήματα, τα αγνοούμε ή τα αρνούμαστε. Τότε λοιπόν, είναι πιθανό να μας χτυπήσει την πόρτα κάποιο σύμπτωμα, λειτουργώντας ως ένα καμπανάκι, το οποίο θέλει να μας «ξυπνήσει», να μας κινητοποιήσει και να μας υπενθυμίσει πόσο σημαντική είναι η φροντίδα του εαυτού μας. Άλλωστε, πώς μπορούμε να αγνοήσουμε το σώμα μας όταν πονα;
Πώς επηρεάζει το stress το σώμα μας;
Το stress είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας που όλοι θα βιώσουμε κάποια στιγμή. Οι αφορμές μπορεί να είναι πολλές: απλά ζητήματα της καθημερινότητας όπως εργασιακές ή προσωπικές συγκρούσεις, κάποια σημαντική αλλαγή όπως μια μετακόμιση ή η απόκτηση παιδιών, τραυματικά γεγονότα, διαζύγιο, απώλειες αγαπημένων. Στο σώμα μας το stress δύναται να εκδηλωθεί με ποικίλες μορφές όπως:
- πόνο
- κόπωση
- γαστρεντερικές διαταραχές
- έλλειψη συγκέντρωσης
- σεξουαλική δυσλειτουργία
- ευερεθιστότητα
- δερματικά εξανθήματα
- υπέρταση
- αλλαγές στον ύπνο ή τη διατροφή μας
Η συστηματική, χρόνια έκθεση σε στρεσογόνους παράγοντες και η μη αποτελεσματική διαχείριση αυτών, επηρεάζει σημαντικά τον οργανισμό μας και ενδεχομένως μπορεί να οδηγήσει σε ασθένειες όπως αυτοάνοσα και καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη, ψωρίαση, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, έλκος κ.α.
Πώς το διαχειριζόμαστε;
Είναι εξαιρετικά σημαντικό όταν παρατηρούμε για παρατεταμένο χρονικό διάστημα κάποιο σύμπτωμα να το διερευνήσουμε με τη βοήθεια εξετάσεων, αποκλείοντας την ύπαρξη κάποιας παθολογίας.
Αν λοιπόν καταλήξουμε ότι δεν υπάρχει κάποια οργανική αιτία για αυτό το σύμπτωμα, το κλειδί για την αντιμετώπιση βρίσκεται στη διαχείριση του stress που μπορεί να βιώνουμε και να μας οδήγησε εκεί. Η αποτελεσματική διαχείριση δεν αφορά μόνο το εδώ και τώρα, αλλά και το μέλλον μας, διαφυλάσσοντας την σωματική και ψυχική μας υγεία μακροπρόθεσμα. Μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους ανά περίπτωση και φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάποιες φορές χρειάζεται χρόνος μέχρι να δούμε κάποια αλλαγή.
Μερικές χρήσιμες στρατηγικές για καλύτερη διαχείριση του stress είναι οι εξής:
- Αναγνώριση και παρατήρηση των παραγόντων που μας προκαλούν stress
- Εξασφάλιση επαρκούς φροντίδας του εαυτού μας. Η αυτό-φροντίδα μπορεί να λάβει πολλές μορφές και είναι σημαντικό να δημιουργούμε ευκαιρίες να μας την παρέχουμε.
- Επαρκής ύπνος.
- Διατροφή και τακτική άσκηση.
- Τεχνικές χαλάρωσης.
- Επικοινωνία με άτομα που νιώθουμε ασφαλείς.
- Επικοινωνία με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, όταν νιώσουμε ότι η διαχείριση υπερβαίνει τις δυνάμεις μας και χρειαζόμαστε να λάβουμε περαιτέρω υποστήριξη.
_____
Βιβλιογραφία
American Psychological Association. How stress affects your health.
Barsky, A. J., & Borus, J. F. (2019). Functional Somatic Syndromes. Annals of Internal Medicine, 130(11), 910–921. https://doi.org/10.7326/0003-4819-130-11-199906010-00016
Bransfield, & Friedman. (2019). Differentiating psychosomatic, Somatopsychic, Multisystem illnesses, and medical uncertainty. Healthcare, 7(4), 114.
https://doi.org/10.3390/healthcare7040114
Giovanni A. Fava, Fiammetta Cosci, Nicoletta Sonino; Current Psychosomatic Practice. Psychother Psychosom 7 December 2016; 86 (1): 13-30.
https://doi.org/10.1159/000448856
Λύκουρας Ε., Σολδάτος Κ. & Ζέρβας Ι. (2009). Διασυνδετική Ψυχιατρική. Εκδόσεις Βήτα.
.svg){kind=logo}
