Ψυχολογικά Τεστ στο Διαδίκτυο: Η διάγνωση των δύο κλικ

«Αναρωτιέστε μήπως πάσχετε από κατάθλιψη;», «Πόση αυτοεκτίμηση έχετε; Κάντε το τεστ για να μάθετε!», «Απαντήστε στις παρακάτω 14 ερωτήσεις και δείτε το αποτέλεσμα.»

Οι παραπάνω ενδιαφέρουσες λεζάντες, που εμφανίζονται ευρέως σε ιστοσελίδες ή/και διαφημίσεις, προσκαλούν τους χρήστες να εξετάσουν την ψυχική τους κατάσταση μέσω των διαθέσιμων ψυχολογικών τεστ.

Τα ψυχομετρικά εργαλεία και τα ψυχολογικά τεστ αποτελούν σημαντικά μέσα για την αξιολόγηση και κατανόηση της ψυχικής κατάστασης ενός ατόμου. Αυτά τα εργαλεία, τα οποία περιλαμβάνουν τεστ και κλίμακες μέτρησης, χρησιμοποιούνται για να εκτιμήσουν διάφορες ψυχικές καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, οι διαταραχές διάθεσης και η αυτοεκτίμηση. 

Με την εξέλιξη της τεχνολογίας και την αυξανόμενη χρήση του διαδικτύου, τα ψυχομετρικά εργαλεία είναι πλέον ευρέως διαθέσιμα και προσβάσιμα σε οποιονδήποτε επιθυμεί να τα χρησιμοποιήσει. 

Ερωτηματολόγια και κλίμακες όπως η Κλίμακα Κατάθλιψης του Beck, το Τεστ για τη Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή, η Κλίμακα Αυτοεκτίμησης του Rosenberg και άλλα τεστ που αφορούν το άγχος, τη ΔΕΠ-Υ ενηλίκων, όπως και τεστ προσωπικότητας ή νοημοσύνης κ.λπ. βρίσκονται διαθέσιμα δωρεάν στο διαδίκτυο και μπορούν να ολοκληρωθούν με λίγα μόνο κλικ, χωρίς την ανάγκη καθοδήγησης από επαγγελματία. 

Η διαθεσιμότητα αυτών των εργαλείων προσφέρει στους χρήστες τη δυνατότητα να αξιολογήσουν την ψυχική τους κατάσταση με εύκολο και άμεσο τρόπο, ενώ παράλληλα ανοίγει το δρόμο για την ενίσχυση της αυτογνωσίας και της ψυχικής ευημερίας.

Αυτοδιάγνωση στον κυβερνοχώρο: Προσφορά βοήθειας ή δημιουργία αβεβαιότητας;

Η ελεύθερη πρόσβαση σε διαθέσιμα και δωρεάν ψυχολογικά τεστ και ψυχομετρικά εργαλεία στο διαδίκτυο προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα για τους χρήστες, καθώς συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση και ψυχοεκπαίδευση γύρω από την ψυχική υγεία. 

Η δυνατότητα άμεσης πρόσβασης φαίνεται να συμβάλλει τόσο στην αναγνώριση πιθανών συμπτωμάτων ψυχικών διαταραχών από τους χρήστες, όσο και στην καλύτερη κατανόηση της ψυχικής τους κατάστασης. Αυτό το πρώτο βήμα μπορεί να λειτουργήσει ως ένα σημαντικό κίνητρο για την αναγνώριση της ανάγκης για επαγγελματική βοήθεια. 

Επιπλέον, η ευαισθητοποίηση που προάγεται μέσα από την πρόσβαση σε τέτοιου είδους εργαλεία, ενθαρρύνει την καταπολέμηση του στίγματος γύρω από τις ψυχικές διαταραχές και στην αποστιγματοποίηση ζητημάτων ψυχικής υγείας. 

Οι χρήστες έχουν την ευκαιρία να εξετάσουν τη δική τους ψυχική ευημερία μέσω ψυχολογικών τεστ το οποίο με τη σειρά του μπορεί να ενισχύσει την κοινωνική αποδοχή και να τους παρακινήσει να ζητήσουν υποστήριξη, αν τη χρειάζονται, χωρίς φόβο ή ντροπή.

Εντούτοις, παρά τα προφανή πλεονεκτήματα, η αυτοδιάγνωση χωρίς την καθοδήγηση ενός επαγγελματία βασιζόμενη αποκλειστικά στην χρήση των ψυχολογικών τεστ στο διαδίκτυο εγκυμονεί ορισμένους κινδύνους.

Δεδομένου ότι τα συγκεκριμένα τεστ στηρίζονται σε ερωτήσεις αυτοαναφοράς και δεν περιλαμβάνουν προσωπική συνέντευξη ή τη λήψη πλήρους ψυχολογικού ιστορικού, είναι πιθανό να μην αποδίδουν την ακριβή εικόνα της ψυχικής κατάστασης του ατόμου. 

Συν τοις άλλοις, τα εργαλεία αυτά δεν μπορούν να διαφοροποιήσουν με διαγνωστική ακρίβεια παροδικές καταστάσεις από ψυχικές διαταραχές, γεγονός που πιθανώς να οδηγήσει σε ελλιπή αξιολόγηση και σε λανθασμένη ερμηνεία των αποτελεσμάτων. 

Ένας σοβαρός κίνδυνος είναι επίσης ότι πολλοί άνθρωποι, χωρίς την κατάλληλη καθοδήγηση, ίσως προστρέξουν να ερμηνεύσουν τα αποτελέσματα αυτών των εργαλείων ως «διάγνωση», χωρίς να έχουν λάβει ιατρική ή ψυχολογική εκτίμηση ή αξιολόγηση από τον ανάλογο επαγγελματία. 

Ως εκ τούτου, ο χρήστης μπορεί να εκδηλώσει έντονη ανησυχία για καταστάσεις της καθημερινότητας, δίχως να αντιλαμβάνεται ότι μια επίσημη διάγνωση απορρέει από την κλινική αξιολόγηση ενός ειδικού. 

Επομένως, ανατρέπεται η μέχρι πρότινος κανονικότητα, εφόσον η υπερβολική εστίαση σε ψυχολογικά τεστ μπορεί να προκαλέσει την «ψυχολογικοποίηση» της καθημερινότητας, οδηγώντας σε υπερβολική ανησυχία για αμελητέες καταστάσεις και διαστρέβλωση της πραγματικής εικόνας του ατόμου.

 Έτσι, η υπερβολική αυτοδιαχείριση και ψυχολογική επιβάρυνση χωρίς τη σωστή θεραπεία παραμένει ένας σημαντικός κίνδυνος, καθιστώντας τη χρήση αυτών των εργαλείων περιορισμένη και συμπληρωματική προς την επίσημη ψυχική φροντίδα.

«Update» στην Αυτοδιάγνωση: Η συμβολή των ειδικών

Είναι γεγονός ότι η ευρεία χρήση των ψυχομετρικών εργαλείων που κυκλοφορούν εντός του διαδικτύου έχει ανοίξει ένα νέο μονοπάτι στην κατανόηση του εαυτού και της ψυχικής υγείας εν γένει.

 Όμως, το μονοπάτι αυτό χωρίς τον κατάλληλο συνοδοιπόρο μπορεί να καταλήγει σε αδιέξοδα ή/και εσφαλμένα συμπεράσματα. Συνοδοιπόροι και αρωγοί σε αυτή την διαδρομή θα μπορούσαν να είναι επαγγελματίες με ολοκληρωμένη κατάρτιση και εμπειρία, όπως ψυχολόγοι, ψυχίατροι και ψυχοθεραπευτές.

Είναι εκείνοι που φαίνονται αρμόδιοι να πραγματοποιήσουν μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση και να παράσχουν την ακριβή διάγνωση και κατάλληλη θεραπεία. Οποιαδήποτε ψυχική κατάσταση, ψυχικό τραύμα ή ψυχική διαταραχή χρειάζεται ενδελεχή εξέταση, επεξεργασία και συζήτηση και αυτά δεν μπορούν να αντικατασταθούν από τα εργαλεία του διαδικτύου πατώντας κάποια «κλικ».

Αν και τα σκορ των τεστ μπορεί να φανερώσουν ίσως τις πρώτες ενδείξεις ώστε να κατανοήσουν και να παρακινήσουν τους χρήστες να αναζητήσουν βοήθεια, το τελικό συμπέρασμα πρέπει να προκύπτει από μέσα από μία επαγγελματική αξιολόγηση.

Για αυτό το λόγο, είναι ζωτικής σημασίας ο συνδυασμός των εργαλείων με μία συνεκτική προσέγγιση που περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία, διασφαλίζοντας έτσι την ακριβή διάγνωση και την αποτελεσματική θεραπεία των ψυχικών καταστάσεων.

Συμπεράσματα

Η σημασία της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την ψυχική υγεία είναι αδιαμφισβήτητη, αλλά είναι εξίσου σημαντική η αναγνώριση των κινδύνων που κρύβει η αυτοδιάγνωση μέσω διαδικτυακών εργαλείων. 

Από τη μία τα ψυχομετρικά εργαλεία μπορούν να προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες και να βοηθήσουν στην κατανόηση της ψυχικής κατάστασης, από την άλλη είναι μείζονος σημασίας να μην βασίζονται οι χρήστες αποκλειστικά σε αυτά, εφόσον η σωστή διάγνωση και θεραπεία απαιτούν την καθοδήγηση ενός επαγγελματία. 

Σε περιπτώσεις που τα αποτελέσματα εμπνέουν ανησυχία, η συμβουλή είναι να αναζητήσουμε άμεσα επαγγελματική βοήθεια για την ακριβή εκτίμηση της κατάστασης. Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητο να αντιληφθούμε το ευρύ φάσμα των ανθρώπινων σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών, αποφεύγοντας την ταύτιση φυσικών ανθρώπινων αντιδράσεων με ψυχιατρικές διαταραχές.

Η ψυχική υγεία πρέπει να γίνεται αντιληπτή ως μέρος της συνολικής ευημερίας, αλλά χωρίς παρερμηνείες ή αίσθηση διαρκούς επαγρύπνησης. Η αναγνώριση αυτής της ισορροπίας και η επικοινωνία με έναν ειδικό όταν χρειάζεται, συνιστούν βασική στρατηγική για μια υγιή και ενημερωμένη προσέγγιση στην ψυχική υγεία.

Είναι σα να έχουμε ένα καράβι. Όπως ο καπετάνιος χρειάζεται βοηθό και τον κατάλληλο εξοπλισμό (κιάλια, χάρτη, κλπ.) για να κάνει το ταξίδι και να εξασφαλίσει μια ασφαλή πορεία, έτσι κι η ψυχική υγεία απαιτεί τον ειδικό που, με τα κατάλληλα εργαλεία στη φαρέτρα του, θα βοηθήσει τον θεραπευόμενο να αναλάβει το τιμόνι της ζωής προκειμένου να κατευθυνθεί προς τη σωστή ρότα, εξασφαλίζοντας την ισορροπία και την ευεξία.

‍

———

Βιβλιογραφία

Baker, S. M., Wong, W. W., Lee, D. T., Smith, J. K., & Brown, C. D. (2020). The role of digital mental health interventions in mental health care: Systematic review of the evidence. Journal of Medical Internet Research, 22(3), e16745. https://doi.org/10.2196/16745 

Bauer, A. M., Williams, A. D., Forbes, D., Thomas, S. D., & Hayes, J. P. (2017). Psychiatric disorders and the role of mental health professionals in diagnosing and managing them. Clinical Psychology Review, 52, 12-25. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2016.11.002 

Cohen, R. J., & Swerdlik, M. E. (2018). Psychological testing and assessment: An introduction to tests and measurement (9th ed.). McGraw-Hill Education.

González-Pérez, R., Rodríguez-Ruiz, I., Martínez-Ramos, A., & Sánchez-Ávila, P. (2017). Digital mental health and its implications for psychological practice: A review of current trends. Psychological Services, 14(1), 1-10. https://doi.org/10.1037/ser0000107 

Gupta, H., Sharma, A., Singh, R., & Patel, S. (2021). Digital mental health tools and stigma reduction in mental health. Journal of Health Psychology, 26(6), 741-749. https://doi.org/10.1177/1359105320907451 

Hansen, H. L., Johansson, M., Sandberg, J., & Wilkins, K. (2015). Digital health interventions for mental health care: Understanding the role of technology in treatment. Journal of Technology in Behavioral Science, 2(4), 175-183. https://doi.org/10.1007/s41347-015-0012-1 

Hoffmann, T. C., Erueti, C., & Kew, K. (2019). Impact of online mental health interventions on psychological outcomes: A systematic review and meta-analysis. Journal of Mental Health, 28(3), 320-326. https://doi.org/10.1080/09638237.2019.1620219 

Hoh, K. S., Taylor, B., & Yoon, S. (2018). The accuracy of online self-assessments for mental health and the role of professional guidance. Journal of Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 21(4), 216-221. https://doi.org/10.1089/cyber.2017.0653 

Muench, F., McKay, J. R., & Harris, S. (2020). The effects of online self-assessment tools on mental health: A critical review. Journal of Digital Health, 5(2), 88-97. https://doi.org/10.1177/2055207620917819 

Riper, H., Andersson, G., & Cuijpers, P. (2016). Web-based self-help interventions for mental health problems: A comprehensive review of efficacy. Journal of Medical Internet Research, 18(2), e42. https://doi.org/10.2196/jmir.5338 

Schleider, J. L., & Weisz, J. R. (2016). Helping youth manage anxiety: A meta-analysis of randomized controlled trials of psychological interventions for youth anxiety. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 84(4), 271-281. https://doi.org/10.1037/ccp0000088 

Vize, C. E., McCullough, E. A., & McShane, K. E. (2019). Cognitive distortions, emotional functioning, and mental health: The impact of self-diagnosis through internet-based testing. Journal of Clinical Psychology, 75(3), 441-450. https://doi.org/10.1002/jclp.22746 

Williams, M. T., Farris, S. G., & Brown, L. A. (2016). The critical role of clinicians in assessing and diagnosing mental health disorders: A review of clinical best practices. Journal of Clinical Psychology, 72(6), 1341-1352. https://doi.org/10.1002/jclp.22301 

Zalta, A. K., Franklin, J. C., & Hoh, K. S. (2018). Self-diagnosis and its risks: The role of professional evaluation in mental health assessment. Journal of Clinical Psychology, 74(4), 537-544. https://doi.org/10.1002/jclp.22591 

‍