Η περίοδος της εγκυμοσύνης είναι αναμφίβολα μια ιδιαίτερη περίοδος στη ζωή της γυναίκας, γεμάτη από αλλαγές σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο, στις οποίες καλείται να προσαρμοστεί. Συνήθως, την συνδέουμε με θετικά συναισθήματα- χαράς και ανυπομονησίας.
Παλαιότερα μάλιστα, η εγκυμοσύνη θεωρούταν πως είχε μια ευεργετική και προστατευτική επίδραση στην ψυχική υγεία της νέας μητέρας- η άποψη όμως αυτή δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τη νεότερη βιβλιογραφία.
Πλέον δίνεται περισσότερο φως και στην πλευρά της εγκυμοσύνης που μπορεί να συνοδεύεται από ψυχικές δυσκολίες και προκλήσεις για την γυναίκα.
Σκοπός αυτής της ευαισθητοποίησης είναι η πρόληψη και αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών της περιγεννητικής περιόδου και των συνεπειών τους. Οι γυναίκες να νιώθουν περισσότερο άνετα να επικοινωνούν τις δυσκολίες που μπορεί να βιώνουν και το περιβάλλον τους να είναι περισσότερο ενημερωμένο και έτοιμο να τις αφουγκραστεί.
Ποιες είναι οι πιο κοινές ψυχικές διαταραχές την περίοδο της εγκυμοσύνης;
Οι πιο κοινές ψυχικές διαταραχές της εγκυμοσύνης είναι το άγχος και η κατάθλιψη.
Άγχος
Το άγχος είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο στην εγκυμοσύνη, με ποικίλες εκδηλώσεις και συμπτώματα, σωματικά, ψυχολογικά ή στη συμπεριφορά. Περίπου 1 στις 5 γυναίκες μπορεί να βιώσουν συμπτώματα όπως η υπερβολική ανησυχία για την υγεία του εμβρύου ή την δική τους, ευερεθιστότητα, έντονη κόπωση, κρίσεις πανικού, ψυχο-σωματικές εκδηλώσεις όπως πονοκέφαλο, ταχυκαρδία, στομαχικές διαταραχές κ.α.
Κατάθλιψη
Τα καταθλιπτικά συμπτώματα είναι επίσης πολύ συχνά, με 1 στις 10 γυναίκες να βιώνουν τέτοιες δυσκολίες. Μπορεί να εμφανίσουν επίμονα συμπτώματα, όπως έντονη θλίψη, έλλειψη ενέργειας ή ενδιαφέροντος για πράγματα που μέχρι πρότινος απολάμβαναν, δυσκολίες στον ύπνο και τη διατροφή τους, δυσκολία συγκέντρωσης, αίσθηση ότι «δεν αξίζω» ή χαμηλή αυτοπεποίθηση, ακόμη και σκέψεις αυτοτραυματισμού.
Ποιοι είναι οι λόγοι που μπορεί να εμφανιστούν αυτές οι διαταραχές;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που ενδέχεται να πυροδοτήσουν την έναρξη ή την επιδείνωση συμπτωμάτων άγχους ή κατάθλιψης το διάστημα της εγκυμοσύνης και θα λέγαμε ότι πρόκειται περισσότερο για συνδυασμό βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Φυσικά, η ύπαρξη αυτών των παραγόντων δεν εγγυάται την εμφάνιση κάποιας διαταραχής, απλώς επισημαίνεται ως πιθανός επιβαρυντικός παράγοντας.
Βιολογικοί παράγοντες: Οι γυναίκες βιώνουν αρκετές και απότομες ορμονικές αλλαγές στη διάρκεια της εγκυμοσύνης που μπορεί να επηρεάσουν τη διάθεση τους. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζει και η γενετική προδιάθεση, καθώς γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό ψυχικών διαταραχών φαίνεται να είναι περισσότερο ευάλωτες στην εμφάνιση τέτοιων συμπτωμάτων και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Ψυχολογικοί παράγοντες: Μια προϋπάρχουσα ψυχική διαταραχή, η έντονη ανησυχία, η μειωμένη προσαρμοστικότητα στις συνεχόμενες αλλαγές που συνεπάγεται η εγκυμοσύνη, αλλά και προηγούμενες τραυματικές εμπειρίες εγκυμοσύνης, τοκετού ή απώλειας, ενδέχεται να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης κάποιας ψυχικής διαταραχής κατά την εγκυμοσύνη.
Κοινωνικοί παράγοντες: Η ελλιπής υποστήριξη από το σύντροφο ή το οικογενειακό – φιλικό περιβάλλον, οι έντονες συγκρούσεις, οι οικονομικές δυσκολίες, η απομάκρυνση από την εργασία προσωρινά ή οριστικά, είναι παράγοντες που επίσης μπορεί να επιβαρύνουν την ψυχική υγεία της εγκύου.
Τι συνέπειες μπορεί να έχουν;
Οι ψυχικές διαταραχές κατά την εγκυμοσύνη ενδέχεται να επιφέρουν μια σειρά αρνητικών επιπτώσεων τόσο στην ίδια τη μητέρα, όσο και στο βρέφος και τη μεταξύ τους σχέση όπως:
- Επιπλοκές τοκετού, όπως προωρότητα, χαμηλό βάρος γέννησης, αυξημένη πιθανότητα για καισαρική τομή, δυσκολίες στο θηλασμό κ.α.
- Κίνδυνος εμφάνισης επιλόχειου κατάθλιψης
- Επίδραση στην συναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη του εμβρύου
Πώς μπορούμε να τις διαχειριστούμε αποτελεσματικότερα;
Η διαχείριση των ψυχικών δυσκολιών που μπορεί να βιώσει η γυναίκα κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης της είναι εξαιρετικά σημαντική, τόσο για την ίδια όσο και για το βρέφος. Τα καλά νέα είναι πως οι δυσκολίες αυτές μπορούν να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά όταν εντοπιστούν εγκαίρως.
Τι μπορεί να βοηθήσει;
- Η επαρκής και ισχυρή κοινωνική υποστήριξη. Η φροντίδα και ουσιαστική υποστήριξη από το σύντροφο και το φιλικό – οικογενειακό περιβάλλον, είναι εξαιρετικής σημασίας παράγοντας για τη μείωση του στρες και την ανακούφιση της εγκύου.
- Η προαγωγή της υγείας και ευεξίας της εγκύου, μέσω ισορροπημένης διατροφής, άσκηση, τεχνικές χαλάρωσης, μπορεί να συμβάλλουν στην καλύτερη διαχείριση του άγχους.
- Επικοινωνία με ειδικό ψυχικής υγείας. Η ψυχοθεραπεία έχει αποδειχθεί ερευνητικά ως ιδιαίτερα αποτελεσματική στην ενίσχυση της ευεξίας και την αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών της περιγεννητικής περιόδου, ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη νέων στρατηγικών διαχείρισης του άγχους, των ανησυχιών και των μεγάλων αλλαγών που βιώνει η γυναίκα την περίοδο αυτή.
Η έγκαιρη παρατήρηση αλλαγών στη διάθεση ή τη λειτουργικότητα μιας εγκύου είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνεται τόσο από την ίδια, όσο και από τους κοντινούς ανθρώπους αλλά και το ιατρικό προσωπικό που την παρακολουθεί. Έτσι, θα μπορέσει να λάβει άμεσα την απαραίτητη υποστήριξη και ενδυνάμωση, ώστε να απολαύσει αυτή την τόσο ιδιαίτερη περίοδο της ζωής.
__________
Βιβλιογραφία
Aris-Meijer, J., Bockting, C., Stolk, R., Verbeek, T., Beijers, C., Van Pampus, M., & Burger, H. (2019). What if pregnancy is not seventh heaven? The influence of specific life events during pregnancy and delivery on the transition of antenatal into postpartum anxiety and depression. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(16), 2851. https://doi.org/10.3390/ijerph16162851
Dennis, C., Falah-Hassani, K., & Shiri, R. (2017). Prevalence of antenatal and postnatal anxiety: Systematic review and meta-analysis. British Journal of Psychiatry, 210(5), 315-323. https://doi.org/10.1192/bjp.bp.116.187179
Grote, N. K., Bridge, J. A., Gavin, A. R., Melville, J. L., Iyengar, S., & Katon, W. J. (2010). A meta-analysis of depression during pregnancy and the risk of preterm birth, low birth weight, and intrauterine growth restriction. Archives of General Psychiatry, 67(10), 1012. https://doi.org/10.1001/archgenpsychiatry.2010.111
Leach, L. S., Poyser, C., & Fairweather‐schmidt, K. (2017). Maternal perinatal anxiety: A review of prevalence and correlates. Clinical Psychologist, 21(1), 4-19. https://doi.org/10.1111/cp.12058
Rollè, L., Giordano, M., Santoniccolo, F., & Trombetta, T. (2020). Prenatal attachment and perinatal depression: A systematic review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(8), 2644. https://doi.org/10.3390/ijerph17082644
Rubertsson, C., Hellström, J., Cross, M., & Sydsjö, G. (2014). Anxiety in early pregnancy: Prevalence and contributing factors. Archives of Women's Mental Health, 17(3), 221 228. https://doi.org/10.1007/s00737-013-0409-0
.svg){kind=logo}
