Online ψυχοθεραπεία: Δημιουργώντας μία γέφυρα για την ψυχική υγεία

Τα τελευταία χρόνια στον τομέα της φροντίδας της ψυχικής υγείας παρατηρείται μία σημαντική στροφή προς την οnline ψυχοθεραπεία. 

H ευκολία και η προσβασιμότητα που παρέχουν οι ψηφιακές πλατφόρμες δίνουν τη δυνατότητα να γεφυρωθεί το χάσμα στον τομέα της ψυχικής υγείας. 

Σε πολλές περιπτώσεις ανθρώπων η πρόσβαση σε κάποιας μορφής παρέμβαση ψυχικής υγείας είναι δύσκολη λόγω περιορισμένης προσβασιμότητας, μεγάλης αναμονής από πλευράς των ειδικών ή ακόμα και φόβου μήπως στιγματιστούν.

Είναι αποτελεσματική η οnline ψυχοθεραπεία;

Η online ψυχοθεραπεία υπήρξε μία μέθοδος που στην αρχή αμφισβητήθηκε αναφορικά με την αποτελεσματικότητα της.

Ωστόσο, τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πως η διαδικτυακή ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματική όσο και η δια ζώσης, όσον αφορά την ικανοποίηση που αισθάνονται οι θεραπευόμενοι από τη διαδικασία, τη θεραπευτική συμμαχία, τη συνολική έκβαση της ψυχοθεραπείας καθώς και στη βελτίωση συγκεκριμένων συμπτωμάτων. 

Αυτά τα αποτελέσματα μπορούν να αφορούν ποικίλες διαταραχές ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, οι αγχώδεις διαταραχές, τα ψυχοσωματικά και οι εθισμοί. 

Τα οφέλη της online ψυχοθεραπείας

1. Προσβασιμότητα

Η διαδικτυακή ψυχοθεραπεία εξαλείφει τα γεωγραφικά εμπόδια, επιτρέποντας στους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση στη διαδικασία της ψυχοθεραπείας από όποια τοποθεσία βρίσκονται.

Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο ιδιαίτερα για ανθρώπους που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές ή στο εξωτερικό και οι οποίοι μπορεί διαφορετικά να δυσκολεύονται να βρουν τις κατάλληλες υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

2. Ευκολία

Η ψυχοθεραπεία οnline προσφέρει ευέλικτες επιλογές προγραμματισμού παρέχοντας τη διευκόλυνση να εντάξει κάποιος την ψυχοθεραπεία στη ζωή του

Εξαλείφει το χρόνο που χρειάζεται κάποιος για να μεταβεί στο χώρο του θεραπευτή και επιτρέπει τη διεξαγωγή της ψυχοθεραπείας σε χρόνο που είναι βολικός και για τις δύο πλευρές.

3. Ανωνυμία και μειωμένο στίγμα

Για ανθρώπους που αισθάνονται άβολα να αναζητήσουν ψυχοθεραπεία δια ζώσης επειδή φοβούνται το στίγμα, η διαδικτυακή ψυχοθεραπεία παρέχει ένα επίπεδο ανωνυμίας που μπορεί να βοηθήσει να ξεπεραστούν αυτά τα εμπόδια.

Επιτρέπει στους ανθρώπους να ακολουθήσουν τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας χωρίς να φοβούνται ότι θα αναγνωριστούν ή θα κριθούν από άλλους.

Ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία οnline

Από τη σκοπιά της ψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας δίνεται ιδιαίτερη σημασία στο πως η διαμεσολάβηση του διαδικτύου στην ψυχοθεραπεία αλληλεπιδρά με τον εσωτερικό κόσμο ενός ανθρώπου, και πως αυτό λειτουργεί ώστε να έχει αποτελέσματα στη λειτουργία του ατόμου. 

Ορισμένα χαρακτηριστικά της online ψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας που διαφοροποιούνται από τη δια ζώσης ψυχοθεραπεία:

1. Η online ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία ως μία πύλη

Πολλοί άνθρωποι νιώθουν πως το να κάνουν ψυχοθεραπεία από το σπίτι τους δίνει μεγαλύτερη πρόσβαση στον εσωτερικό τους κόσμο καθώς αισθάνονται μία μεγαλύτερη δυνατότητα να συντονιστούν με τα επώδυνα συναισθήματα τους και τις σκέψεις τους. 

Αυτό παράλληλα δίνει και στους θεραπευτές τη δυνατότητα να δουν το άτομο σε διαφορετικό περιβάλλον.

2. Η online ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία ως προστατευτικό φράγμα

Οι θεραπευόμενοι βιώνουν την οθόνη ως ένα κράτημα απέναντι στο άγχος και και την ευαλωτότητα τους. 

Έτσι αισθάνονται πιο ικανοί να ανακαλύπτουν και να εξερευνούν συναισθήματα όπως η ενοχή ή η ντροπή. 

Αυτό φαίνεται να συμπίπτει με το φαινόμενο της αίσθησης καταστολής που προκαλεί το internet και με βάση το οποίο οι άνθρωποι αισθάνονται πιο ελεύθεροι να πουν μέσω διαδικτύου κάτι που θα δυσκολεύονταν να εκφράσουν σε μία κατα πρόσωπο επικοινωνία.

3. Ο χώρος του σπιτιού 

Η αίσθηση της συνοχής που μπορεί να έχει ο χώρος του σπιτιού για τους θεραπευόμενους τους βοηθάει να αποκτήσουν πρόσβαση και να εξερευνήσουν τον εσωτερικό τους κόσμο. 

Η οποιασδήποτε μορφής αλληλεπίδραση που υφίσταται στο χώρο που βρίσκεται ο θεραπευόμενος (που συμβαίνει εκούσια ή ακούσια) μπορεί να παρέχει πολύτιμο υλικό για ανάλυση-συμπεριλαμβανομένων και ασυνείδητων διαδικασιών.

4. Μεταβίβαση και αντιμεταβίβαση

Θέματα που αφορούν την μεταβίβαση και την αντιμεταβίβαση λειτουργούν διαφορετικά από τη δια ζώσης ψυχοθεραπεία. 

Στην οnline ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία η μεταβίβαση μπορεί να σχετίζεται ακόμη και με τις αλλαγές του χώρου στον οποίο βρίσκεται ο θεραπευτής την ώρα της συνεδρίας. 

Δημιουργείται κάποια αίσθηση φανταστικού που θα ήταν πιο δύσκολο να προκύψει στη δια ζώσης ψυχοθεραπεία. 

Αντίστοιχα το πως παρουσιάζονται οι θεραπευόμενοι μπορεί να αναλυθεί ως μέρος αυτού που θα ήθελαν να δει ο θεραπευτής συνειδητά ή ασυνείδητα. 

Μία μικτή προσέγγιση που συνδυάζει συναντήσεις δια ζώσεις με οnline συνεδρίες θα μπορούσε να είναι πολύ αποτελεσματική για την ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία. 

Μία πιθανή πρόκληση είναι η πρακτική δυσκολία να μην υπάρχει ιδιωτικός χώρος διαθέσιμος για ψυχοθεραπεία. Παράλληλα η παρουσία στο γραφείο του θεραπευτή προσφέρει μία διαφορετικού τύπου ασφάλεια.   

Περιορισμοί της οnline ψυχοθεραπείας

Ενώ η ψυχοθεραπεία μέσω διαδικτύου προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις πιθανές προκλήσεις για να μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε:

Τεχνολογικοί περιορισμοί

Η αξιόπιστη σύνδεση στο internet και η πρόσβαση σε κατάλληλες συσκευές είναι προαπαιτούμενα για την online θεραπεία.

Τεχνικά ζητήματα ή διακοπές μπορεί να εμποδίσουν τη διαδικασία και μπορεί να χρειαστεί να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις.

Μη λεκτικές ενδείξεις

Στη δια ζώσης ψυχοθεραπεία οι μη λεκτικές ενδείξεις όπως οι εκφράσεις του προσώπου ή η γλώσσα του σώματος είναι σημαντικές για το θεραπευτή προκειμένου να καθρεφτίσει το συναίσθημα του θεραπευόμενου.

Η διαδικτυακή ψυχοθεραπεία ενδέχεται να περιορίσει την ικανότητα του θεραπευτή να αντιληφθεί αυτά τα μηνύματα με ακρίβεια κάτι που ίσως να αποτελεί μιας μορφής έλλειμμα για τη θεραπευτική σχέση.

Θέματα ηθικής και ιδιωτικότητας

Η διαδικτυακή ψυχοθεραπεία απαιτεί την τήρηση αυστηρών δεοντολογικών κατευθυντήριων γραμμών για τη διασφάλιση του απορρήτου και της ασφάλειας των δεδομένων των θεραπευόμενων.

Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται ασφαλείς πλατφόρμες και να διατηρούνται τα κατάλληλα όρια για την προστασία του απορρήτου των πελατών.  

—

Βιβλιογραφία

Akhtar, M. C., Blackman, J., Cantor, J., Fisher, F., Fishkin, L., Fiskin, R.,...& Smolen, A.G., (2011). The electrified mind: Development, psychopathology, and treatment in the era of cell phones and the internet. Jason Aronson. 

Fisher, S., Guralnik, T., Fonagy, P., & Zilcha-Mano, S., (2021). Let’s face it: video conferencing psychotherapy requires the extensive use of ostensive cues. Counseling Psychology Quarterly, 34(3-4), 508-524.

Kegerreis, S. (2022) The experience of time boundaries in remote working. British Journal of Psychotherapy 38: 754–68.

Lemma, A. (2017) The Digital Age on the Couch: Psychoanalytic Practice and New Media. New York: Routledge/Taylor & Francis Group.

Lemma, A., & Fonagy, P., (2013). Feasibility study of a psychodynamic online group intervention for depression. Psychoanalytic Psychology, 30(3), 367.

Matheson, C., Kegerreis, S., (2023). “The Genie’s Out of the Bottle”: The Impact of Working Online with Individual Psychodynamic Psychotherapy for Therapists and Clients, and its Lessons for Psychodynamic Training. British Journal of Psychotherapy, 39(3), 573-591.