Ο άνθρωπος της σημερινής εποχής έχει να διαχειριστεί παράλληλα πάρα πολλές συσκευές και πλατφόρμες με αποτέλεσμα η ταυτόχρονη ενασχόληση με πολλαπλές δραστηριότητες να γίνεται σχεδόν δεύτερη φύση του.
Η υϊοθέτηση της ικανότητας της ψηφιακής πολυδιεργασίας (digital multitasking) είναι αναπόφευκτη και αναγκαία.
Η ικανότητα αυτή ενώ έχει γίνει σήμα κατατεθέν της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας φέρει μαζί της και κάποιες ψυχολογικές επιπτώσεις προκαλώντας ανησυχίες στις σύγχρονες συζητήσεις των ειδικών.
Επιπτώσεις της ψηφιακής πολυδιεργασίας
Η δεξιότητα της ψηφιακής πολυδιεργασίας προσφέρει την ικανότητα στον άνθρωπο να προσαρμόζεται, να αυξάνει την παραγωγικότητα του και να μπορεί να επικοινωνεί σε πολλαπλά επίπεδα μέσα στην καθημερινότητα του.
Ωστόσο δεν θα πρέπει να παραληφθούν και ορισμένοι κίνδυνοι μέσα στις επιπτώσεις της νέας αυτής καθημερινότητας.
Ουσιαστικά ο ανθρώπινος εγκέφαλος δημιουργεί την ψευδαίσθηση της ταυτόχρονης ενασχόλησης με πολλαπλά δεδομένα με κόστος τη γνωστικη ασυμφωνία και την δυσκολία στην ικανότητα της εστίασης και της εκτέλεσης εργασιών.
Τι είναι η γνωστική ασυμφωνία;
Η γνωστική ασυμφωνία συμβαίνει όταν αυτό που πιστεύουμε και αυτό που κάνουμε δεν συμφωνούν, δηλαδή ασυμφωνία μεταξύ δύο γνωστικών στοιχείων.
Ένα γνωστικό στοιχείο είναι οτιδήποτε αποτελεί αντικείμενο γνώσης για τον άνθρωπο: η συμπεριφορά, οι γνώμες, οι στάσεις, οι πεποιθήσεις κτλ.
Αυτό λοιπόν συμβαίνει και όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με την ψηφιακή πολυδιεργασία. Ο τρόπος που νομίζουμε ότι λειτουργούμε, δηλαδή η ταυτόχρονη ενασχόληση με πολλαπλές δραστηριότητες, έρχεται σε ασυμφωνία με την πραγματικότητα που μπορεί να οδηγήσει σε γνωστική υπερφόρτωση, δηλαδή την αποδυνάμωση της ικανότητας του εγκεφάλου μας να συγκρατεί πληροφορίες και να τις αποθηκεύει.
Αυτό συμβαίνει διότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος, αν και είναι εξαιρετικά ικανός να προσαρμοστεί, διαθέτει περιορισμένους γνωστικούς πόρους.
Πώς επηρεάζεται η ψυχική υγεία από την ψηφιακή πολυδιεργασία;
Μια έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ αποκάλυψε ότι οι άνθρωποι που εξασκούν την ικανότητα της πολυδιεργασίας σε μεγάλο βαθμό, αντιμετωπίζουν δυσκολία να αγνοούν ασήμαντες πληροφορίες αλλά και να οργανώνουν τις σκέψεις τους καθώς αποσπάται η προσοχή τους με μεγαλύτερη ευκολία.
Επίσης άλλες έρευνες έχουν συνδέσει την ψηφιακή πολυδιεργασία σε μεγάλο βαθμό με επιβάρυνση της ψυχικής υγείας και συγκεκριμένα ο αέναος βομβαρδισμός του εγκεφάλου από τα ψηφιακά ερεθίσματα φέρει αυξημένο άγχος ακόμη και συμπτώματα κατάθλιψης.
Επιπλέον, όπως αναφέρθηκε και πριν η γνωστική ασυμφωνία, και ένα ακόμη αποτέλεσμα της συνεχούς εναλλαγής μεταξύ εργασιών είναι η δυσκολία του εγκεφάλου να μπορεί να ασχοληθεί πλήρως με βαθιά συγκεντρωμένη σκέψη, επιφέροντας στον άνθρωπο συναισθήματα υπερφόρτωσης και δυσαρέσκειας.
Η μείωση της προσοχής δεν επηρεάζει μόνο την παραγωγικότητα αλλά και τις διαπροσωπικές σχέσεις και τις καθημερινές δραστηριότητες, γεγονός που εμποδίζει τον ανθρώπινο νου να παρακολουθεί με προσοχή συζητήσεις ή ενέργειες.
Ενέργειες ως ασπίδα προστασίας και πρόληψης:
Ο περιορισμός των αρνητικών επιπτώσεων της ψηφιακής πολυδιεργασίας μπορεί να επιτευχθεί μέσω της υιοθέτησης διαφόρων στρατηγικών.
Ο καθορισμός χρονικών αποκλεισμών για συγκεκριμένες εργασίες ή χρηση εργαλείων που θα βοηθήσουν στην παραγωγικότητα αλλά και η εφαρμογή μεθόδων ενσυνειδητότητας μπορούν να συμβάλουν στην προσπάθεια διατήρησης της συγκέντρωσης αλλά και της αυτοσυγκέντρωσης.
Συγκεκριμένα η προσεγμένη χρήση της τεχνολογίας προϋποθέτει να υπάρχει μια συνειδητή γνώση σχετικά με τις ψηφιακές μας συνήθειες.
Αυτό μπορεί να υλοποιηθεί μέσα από τον καθορισμό ορίων, όπως για παράδειγμα ο καθορισμός τεχνολογικά ελεύθερων ζωνών μέσα στη μέρα ή μέσα από τον προγραμματισμό τακτικών ψηφιακών αποτοξινώσεων.
Η ρύθμιση της προσοχής και η ενίσχυση των γνωστικών ικανοτήτων γίνεται μέσω της συνειδητής διάθεσης χρόνου για ανεμπόδιστη συγκέντρωση κατά την εκτέλεσή διάφορων ψηφιακών εργασιών.
Η επίγνωση της ψηφιακής ενασχόλησης είναι το κλειδί
Η αίγλη της ψηφιακής πολυδιεργασίας στις μέρες μας παραμένει ισχυρή αλλά ισχυρή είναι και η ανάγκη να γίνουν κατανοητές οι επιδράσεις τόσο στις γνωστικές λειτουργίες όσο και στην ψυχική υγεία.
Η κατανόηση των μειονεκτημάτων της ικανότητας ενασχόλησης με πολλαπλές ενέργειες είναι η αρχή για να γίνονται προσεκτικές επιλογές ως προς την ψηφιακή ενασχόληση, με στόχο την ισορροπία ανάμεσα στη προαγωγή των γνωστικών ικανοτήτων και την ψυχική ευεξία.
Η επανάσταση που έχουν φέρει οι ψηφιακές συσκευές και η παντοτινή τους παρουσία, στον τρόπο που ζούμε, εργαζόμαστε ή επικοινωνούμε, απαιτεί την επαναξιολόγηση της σχέσης μας με την τεχνολογία, ενσωματώνοντας την προσεκτική χρήση της.
Κατανοώντας τους περιορισμούς της ψηφιακής πολυδιεργασίας μπορεί η ψηφιακή εποχή να απαρτίζεται από ισορροπημένη και ολοκληρωμένη γνωστική εμπειρία.
Πηγές
https://www.psychology.gr/koinoniki-psychologia/3330-gnostiki-asumfonia.html
https://www.researchgate.net/publication/26766460_Cognitive_control_in_media_multitaskers
.svg){kind=logo}
