Διατροφή και Ψυχική Υγεία

Η διατροφή δεν επηρεάζει μόνο τη σωματική υγεία μας αλλά ακόμη τη διάθεση και την ενέργεια μας και κατ’ επέκταση την ψυχική μας ευεξία. Μάλιστα, πολλές σύγχρονες μελέτες έχουν αναδείξει τη σύνδεση μεταξύ των τροφών που καταναλώνουμε και της ψυχολογικής μας κατάστασης. Πολλές φορές, το άγχος, οι συναισθηματικές διακυμάνσεις ή οι κακές διατροφικές συνήθειες μπορούν να λειτουργούν αλληλοσυμπληρωματικά, διαταράσσοντας την υγεία των ατόμων τόσο σε επίπεδο φυσιολογίας, όσο και σε επίπεδο ψυχικής ευεξίας.

Ο Ρόλος της Διατροφής στη Διάθεση

Πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με έρευνες, η πρόσληψη τροφών πλούσιων σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, βιταμίνη Β, μαγνήσιο και προβιοτικά μπορεί να ενισχύσει την παραγωγή ορμονών όπως η σεροτονίνη, η οποία συμβάλλει στη ρύθμιση της διάθεσης και του άγχους. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί, ότι η υγεία του εντέρου, που επηρεάζεται από προβιοτικά προϊόντα όπως το γιαούρτι, έχει συνδεθεί με τη ρύθμιση της διάθεσης μέσω του άξονα εντέρου-εγκεφάλου.

Παράλληλα η ψυχολογική μας κατάσταση επηρεάζει άμεσα τις διατροφικές μας επιλογές. Όταν βιώνουμε άγχος ή συναισθηματική φόρτιση, συχνά καταφεύγουμε σε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και λιπαρά, γεγονός που μπορεί να ενισχύσει έναν φαύλο κύκλο κακής διατροφής και επιδείνωσης της ψυχικής υγείας. 

Προσωπικότητα και διατροφική συμπεριφορά

Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μας φαίνεται να επηρεάζουν τον τρόπο που επιλέγουμε τις τροφές που καταναλώνουμε, την πρόσληψη της τροφής όπως και την όρεξη μας για φαγητό. Η μεγαλύτερη πρόσληψη φυτικών τροφών (φρούτα και λαχανικά) για παράδειγμα φαίνεται να συνδέεται περισσότερο με χαρακτηριστικά όπως η ανοιχτότητα, η εξωστρέφεια και η περιέργεια και λιγότερο με χαρακτηριστικά όπως η πειθαρχία. Η οργανωτικότητα συνδέεται με τη διατήρηση συγκεκριμένης ρουτίνας στη διατροφή όπως και πιο υγιεινών επιλογών στο φαγητό. Αντίστροφα, χαρακτηριστικά όπως το άγχος ή η ανησυχία συνδέονται συχνά με ανθυγιεινές συνήθειες διατροφής. 

Η Συμβολή της Ψυχοθεραπείας

Υπάρχει ένα μεγάλο σώμα ερευνών που αναδεικνύει την αξία των θεραπευτικών παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση διατροφικών διαταραχών όπως η ανορεξία, η βουλιμία αλλά και η συναισθηματική υπερφαγία. Φαίνεται λοιπόν, ότι εκτός από τη βελτίωση της διατροφής, η διαχείριση της ψυχικής μας υγείας μπορεί να ενισχυθεί με την υποστήριξη από ειδικούς ψυχικής υγείας

Πιο συγκεκριμένα η υποστήριξη από έναν ειδικό ψυχικής υγείας μπορεί να συνεισφέρει:

1. Στη συνειδητή κατανάλωση τροφής (mindful eating): Βοηθά τους θεραπευόμενους να κατανοήσουν πότε τρώνε λόγω συναισθηματικής ανάγκης και πώς να αποκτήσουν υγιεινές διατροφικές συνήθειες.
2. Η διατήρηση ημερολογίου σε σχέση με τις διατροφικές συνήθειες είναι μία πρακτική που βοηθάει στο να παρακολουθεί κάποιος την πρόοδο του, να παρατηρεί τις προκλήσεις και να ενισχύσει τη διάθεση για αλλαγή.
3. Στη διαχείριση άγχους και στρες: Η καλύτερη διαχείριση του άγχους μπορεί να μειώσει την τάση για υπερφαγία ή την επιθυμία για ανθυγιεινά σνακ.
4. Στην καθοδήγηση και παρακολούθηση διατροφικών στόχων: Οι θεραπευτές μπορούν να ενσωματώσουν διατροφικούς στόχους ως μέρος της συνολικής θεραπευτικής διαδικασίας.

Η επίγνωση είναι το πρώτο βήμα για την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών. Χρειάζεται να αναγνωρίσουμε τις συνήθειες που καθοδηγούν τις διατροφικές μας συνήθειες.

Είναι σημαντικό να δίνουμε έμφαση στη μακροπρόθεσμη αλλαγή. Οι υγιεινές συνήθειες πρέπει να γίνονται μέρος της ζωής μας και να αποτελούν πηγή απόλαυσης. Η αναγνώριση των προσπαθειών μας ενισχύει τις θετικές συμπεριφορές και το κίνητρο μας για περαιτέρω αλλαγή.

Μέσα σε ένα ασφαλές θεραπευτικό πλαίσιο, άνθρωποι που αντιμετωπίζουν προκλήσεις σε σχέση με την διατροφή τους, μπορούν να αποκτήσουν τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να αναγνωρίζουν πώς οι συναισθηματικές τους προκλήσεις ενδέχεται να επηρεάζουν τις συνήθειες πρόσληψης τροφής και τις επιλογές που αφορούν τη δίαιτα τους. Τέλος, η συνεργασία μεταξύ ψυχολόγων και διαιτολόγων μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο αποτελεσματική ολιστική υποστήριξη.

‍

———

Πηγές: 

Ni, D., Dai, H., Tang, T., & Du, X. (2024). Holistic approach to effects of foods, human physiology, and psychology on food intake and appetite (satiation & satiety). Critical Reviews in Food Science and Nutrition. https://doi.org/10.1080/10408398.2024.1234567

Terry, P., & Reeves, J. (2015). How do counsellors and psychotherapists understand diet and nutrition as part of their work? Counselling and Psychotherapy Research, 15(4), 261–268. https://doi.org/10.1002/capr.12031

Baudinet, J., Eisler, I., Dawson, L., Simic, M., & Schmidt, U. (2021). Multi-family therapy for eating disorders: A systematic scoping review of the quantitative and qualitative findings. International Journal of Eating Disorders, 54(12), 2095–2120. https://doi.org/10.1002/eat.23616

‍