Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι σοβαρές καταστάσεις ψυχικής υγείας που χαρακτηρίζονται από μη λειτουργικές στάσεις και συμπεριφορές απέναντι στο φαγητό, το βάρος και την εικόνα του σώματος. Επηρεάζουν ανθρώπους κάθε ηλικίας, φύλου και υπόβαθρου και μπορεί να έχουν σημαντικές σωματικές, συναισθηματικές και κοινωνικές συνέπειες. Σε αυτό το άρθρο, θα διερευνήσουμε τις αιτίες, τα συμπτώματα και τις επιλογές θεραπείας για τις διατροφικές διαταραχές, με στόχο να αυξήσουμε την ευαισθητοποίηση και την κατανόηση αυτών των πολύπλοκων καταστάσεων.
Αιτίες Διατροφικών Διαταραχών:
Οι διατροφικές διαταραχές είναι σύνθετες καταστάσεις που επηρεάζονται από έναν συνδυασμό γενετικών, βιολογικών, ψυχολογικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραγόντων. Ενώ οι ακριβείς αιτίες μπορεί να διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, έχουν εντοπιστεί αρκετοί κοινοί παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία διαταραχών πρόσληψης τροφής:
1. Γενετικοί Παράγοντες
Υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η γενετική παίζει ρόλο στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών. Οι άνθρωποι με οικογενειακό ιστορικό διατροφικών διαταραχών ή άλλων παθήσεων ψυχικής υγείας μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο.
2. Βιολογικοί Παράγοντες
Ορισμένοι βιολογικοί παράγοντες, όπως ανωμαλίες στη χημεία του εγκεφάλου, ορμονικές ανισορροπίες και δυσλειτουργία των νευροδιαβιβαστών, μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών. Αυτοί οι βιολογικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τη ρύθμιση της όρεξης, τη διάθεση και τον έλεγχο των παρορμήσεων.
3. Ψυχολογικοί παράγοντες
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η τελειομανία, η σωματική δυσαρέσκεια, το άγχος, η κατάθλιψη, το τραύμα και η δυσκολία αντιμετώπισης των συναισθημάτων συνδέονται συνήθως με την ανάπτυξη δυσλειτουργικών διατροφικών συμπεριφορών.
4. Περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιρροές
Κοινωνικοπολιτιστικοί παράγοντες, όπως η πίεση που μας δημιουργεί η κοινωνία για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου ιδανικού σώματος, η απεικόνιση από τα μέσα ενημέρωσης της ιδανικής εικόνας και οι πολιτισμικοί κανόνες γύρω από το φαγητό και το βάρος, μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών. Επιπλέον, εμπειρίες τραύματος, κακοποίησης, εκφοβισμού ή σημαντικών στρεσογόνων παραγόντων της ζωής μπορεί να αυξήσουν την ευαλωτότητα.
5. Δίαιτα και συμπεριφορές που σχετίζονται με το βάρος
Η περιοριστική δίαιτα, η υπερβολική άσκηση και οι συμπεριφορές ελέγχου του βάρους μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών. Αυτές οι συμπεριφορές μπορεί να ξεκινούν αθώα σε εμάς ως προσπάθειες βελτίωσης της υγείας ή της εμφάνισης, αλλά μπορούν στη συνέχεια να οδηγήσουν σε κλιμάκωση των διαταραγμένων προτύπων διατροφής.
6. Οικογενειακή δυναμική
Η δυναμική της οικογένειας, συμπεριλαμβανομένων των δυσλειτουργικών οικογενειακών σχέσεων, των προτύπων της επικοινωνίας και της στάσης των γονιών για το φαγητό, το βάρος και την εικόνα του σώματος, μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών, ιδιαίτερα στη διάρκεια της εφηβικής ηλικίας.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι οι διαταραχές πρόσληψης τροφής δεν είναι απλώς μια επιλογή ή μια προτίμηση τρόπου ζωής, αλλά σοβαρές καταστάσεις ψυχικής υγείας που απαιτούν εξειδικευμένη θεραπεία. Η αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών απαιτεί συχνά μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που περιλαμβάνει ιατρικές, διατροφικές και ψυχολογικές παρεμβάσεις προσαρμοσμένες στις συγκεκριμένες ανάγκες του ατόμου. Η έγκαιρη παρέμβαση και η υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχή ανάρρωση των ανθρώπων που βιώνουν αυτή τη διαταραχή.
Κάποιοι μύθοι
Υπάρχουν πολλοί μύθοι που περιβάλλουν τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν παραπληροφόρηση και να εμποδίσουν την κατανόηση και την αντιμετώπιση αυτών των σοβαρών προβλημάτων υγείας. Ας δούμε μερικούς από τους πιο κοινούς:
- "Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι απλά ένας τρόπος για να κερδίσει κάποιος προσοχή." Αυτός ο μύθος υποτιμά τη σοβαρότητα των διαταραχών πρόσληψης τροφής και αγνοεί το γεγονός ότι πρόκειται για πραγματικές ψυχολογικές ασθένειες που απαιτούν επαγγελματική βοήθεια.
- "Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής επηρεάζουν μόνο τις νεαρές γυναίκες." Αν και οι νεαρές γυναίκες είναι σε υψηλό κίνδυνο, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής μπορούν να επηρεάσουν άτομα όλων των ηλικιών, φύλων και φυλετικών ομάδων.
- "Η ανορεξία είναι απλά μια διαταραχή που προκύπτει από τον πολιτισμό της εικόνας του να είμαστε όλοι λεπτοί." Αυτός ο μύθος παραβλέπει την ψυχολογική και βιολογική πολυπλοκότητα της ανορεξίας και της επίδρασής της στη σωματική και ψυχική υγεία.
- "Οι άνθρωποι με διαταραχές πρόσληψης τροφής μπορούν απλά να σταματήσουν να τρώνε αν θέλουν." Αυτή η απλοϊκή προσέγγιση αγνοεί την πολυπλοκότητα των διαταραχών πρόσληψης τροφής και την ανάγκη για εξειδικευμένη θεραπεία και υποστήριξη.
- "Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι απλά μια προσπάθεια για απώλεια βάρους." Αυτός ο μύθος αγνοεί τις ψυχολογικές και συναισθηματικές αιτίες που κρύβονται πίσω από πολλές διαταραχές πρόσληψης τροφής και παραβλέπει το γεγονός ότι αυτές οι διαταραχές μπορούν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και τη ζωή των ανθρώπων που τις αντιμετωπίζουν.
Η εκπαίδευση και η ενημέρωση σχετικά με τις πραγματικές αιτίες και συνέπειες των διαταραχών πρόσληψης τροφής είναι σημαντικές για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης.
Τύποι Διατροφικών Διαταραχών και τα Συμπτώματά τους:
Υπάρχουν διάφοροι τύποι διατροφικών διαταραχών, ο καθένας με το δικό του σύνολο συμπτωμάτων και διαγνωστικών κριτηρίων. Οι πιο κοινές διατροφικές διαταραχές περιλαμβάνουν:
1. Ψυχογενής Ανορεξία
Τα άτομα με νευρική ανορεξία νιώθουν έντονο φόβο μήπως πάρουν βάρος και η εικόνα που έχουν για το σώμα τους είναι διαστρεβλωμένη, με αποτέλεσμα να περιορίζουν σοβαρά την τροφή που προσλαμβάνουν κάνοντας παράλληλα υπερβολική άσκηση. Τα συμπτώματα που προκύπτουν μπορεί να περιλαμβάνουν γρήγορη απώλεια βάρους, εμμονή με το φαγητό και τις θερμίδες, έντονη ενασχόληση με το σχήμα και το μέγεθος του σώματος καθώς και την άρνηση που παρουσιάζουν για την σοβαρότητα του χαμηλού σωματικού βάρους.
2. Ψυχογενής Βουλιμία
Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας που ακολουθούνται από αντισταθμιστικές συμπεριφορές όπως αυτοπροκαλούμενος εμετός, χρήση καθαρτικών ή διουρητικών, νηστεία ή υπερβολική άσκηση. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν κρυφό φαγητό, συχνές επισκέψεις στο μπάνιο μετά τα γεύματα, οδοντικά προβλήματα και διακυμάνσεις του βάρους.
3. Διαταραχή υπερφαγίας (BED)
Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας χωρίς αντισταθμιστικές συμπεριφορές. Οι άνθρωποι με διαταραχή υπερφαγίας (BED) αισθάνονται έλλειψη ελέγχου κατά τη διάρκεια αυτών των επεισοδίων και συχνά βιώνουν αισθήματα ενοχής, ντροπής ή αγωνίας μετά από τέτοια επεισόδια.
Οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να έχουν σοβαρές σωματικές, συναισθηματικές και κοινωνικές συνέπειες, όπως υποσιτισμό, ανισορροπίες ηλεκτρολυτών, γαστρεντερικά προβλήματα, κατάθλιψη, άγχος και κοινωνική απόσυρση. Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει μια διεπιστημονική προσέγγιση, που περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία, διατροφική συμβουλευτική, ιατρική παρακολούθηση και μερικές φορές φαρμακευτική αγωγή. Η έγκαιρη παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων και την πρόληψη μακροχρόνιων επιπλοκών
Θεραπεία για τις ΔΠΤ
Η θεραπεία για τις διατροφικές διαταραχές συνήθως περιλαμβάνει μια διεπιστημονική προσέγγιση προσαρμοσμένη στις συγκεκριμένες ανάγκες και περιστάσεις του εκάστοτε ανθρώπου σε θεραπεία. Μερικές συνήθεις θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:
1. Ψυχοθεραπεία
Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), η διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία (DBT), η διαπροσωπική θεραπεία (IPT), η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία και η θεραπεία με βάση την οικογένεια (FBT) είναι κοινώς χρησιμοποιούμενες θεραπευτικές προσεγγίσεις για τις ΔΠΤ (διαταραχές πρόσληψης τροφής). Αυτές οι θεραπείες στοχεύουν στην αντιμετώπιση των υποκείμενων ψυχολογικών παραγόντων, στην πρόκληση παραμορφωμένων σκέψεων και πεποιθήσεων, στη βελτίωση των δεξιοτήτων αντιμετώπισης και στην ενίσχυση των διαπροσωπικών σχέσεων.
2. Διατροφική Συμβουλευτική
Η συνεργασία με έναν εξειδικευμένο διατροφολόγο μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους που βιώνουν συμπτώματα διαταραχών πρόσληψης τροφής να αναπτύξουν μια ισορροπημένη και ευέλικτη προσέγγιση στη διατροφή, να ομαλοποιήσουν τα διατροφικά πρότυπα και να αντιμετωπίσουν διατροφικές ελλείψεις ή ανισορροπίες.
3. Ιατρική παρακολούθηση
Οι τακτικοί ιατρικοί έλεγχοι και η παρακολούθηση της σωματικής υγείας είναι απαραίτητες για τη θεραπεία των ΔΠΤ. Οι γιατροί μπορούν να αξιολογήσουν και να διαχειριστούν ιατρικές επιπλοκές που σχετίζονται με δυσλειτουργικές διατροφικές συμπεριφορές, όπως ανισορροπίες ηλεκτρολυτών, καρδιακά και γαστρεντερικά προβλήματα.
4. Φαρμακευτική αγωγή
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να συνταγογραφηθεί φαρμακευτική αγωγή για τη διαχείριση καταστάσεων που ενδέχεται να συνυπάρχουν όπως η κατάθλιψη, το άγχος ή η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωσικά ή σταθεροποιητές της διάθεσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη στόχευση συγκεκριμένων συμπτωμάτων και τη βελτίωση της συνολικής λειτουργίας των ανθρώπων που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή.
5. Ομάδες υποστήριξης
Η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης ή προγράμματα που καθοδηγούνται από ομοτίμους (άνθρωποι με παρόμοια συμπτώματα/δυσκολίες) μπορεί να προσφέρει στα άτομα μια αίσθηση κοινότητας, επικύρωσης και ενθάρρυνσης. Η ανταλλαγή εμπειριών, προκλήσεων και επιτυχιών με άλλους που έχουν παρόμοιους αγώνες μπορεί να ενδυναμώσει και να μειώσει τα συναισθήματα απομόνωσης.
Συμπερασματικά
Οι διατροφικές διαταραχές είναι πολύπλοκες καταστάσεις ψυχικής υγείας που απαιτούν ολοκληρωμένη θεραπεία και υποστήριξη. Κατανοώντας τις αιτίες, τα συμπτώματα και τις επιλογές θεραπείας για τις διατροφικές διαταραχές, μπορούμε να αναγνωρίσουμε καλύτερα τα σημάδια, να προσφέρουμε την κατάλληλη υποστήριξη και να προωθήσουμε την έγκαιρη παρέμβαση και την ανάρρωση. Είναι σημαντικό να προσεγγίζουμε τις διατροφικές διαταραχές με συμπόνια, ενσυναίσθηση και δέσμευση για αποστιγματισμό και να δίνουμε προτεραιότητα στην ολιστική φροντίδα που αντιμετωπίζει τις σωματικές, συναισθηματικές και ψυχολογικές πτυχές της πάθησης.
Βιβλιογραφία:
van Hoeken D, Hoek HW. Review of the burden of eating disorders: mortality, disability, costs, quality of life, and family burden. Curr Opin Psychiatry. 2020;33(6):521–527.
National Institute for Health Care Excellence. Eating disorders: recognition and treatment. UK: The National Institute for Health and Care Excellence (NICE); 2017. Accessed 4 Aug 2023.
Hilbert A, Hoek HW, Schmidt R. Evidence-based clinical guidelines for eating disorders: international comparison. Curr Opin Psychiatry. 2017;30(6):423.
Fairburn CG, Cooper Z, Doll HA, O'Connor ME, Palmer RL, Dalle GR. Enhanced cognitive behaviour therapy for adults with anorexia nervosa: a UK–Italy study. Behav Res Ther. 2013;51(1):R2–R8.
Fairburn CG, Bailey-Straebler S, Basden S, Doll HA, Jones R, Murphy R, et al. A transdiagnostic comparison of enhanced cognitive behaviour therapy (CBT-E) and interpersonal psychotherapy in the treatment of eating disorders. Behav Res Ther. 2015;70:64–71.
Groff SE. Is enhanced cognitive behavioral therapy an effective intervention in eating disorders? A review. J Evid-Inform Soc Work. 2015;12(3):272–288.
Linardon J, Fairburn CG, Fitzsimmons-Craft EE, Wilfley DE, Brennan L. The empirical status of the third-wave behaviour therapies for the treatment of eating disorders: a systematic review. Clin Psychol Rev. 2017;58:125–140.
.svg){kind=logo}
