Dating apps: Ο έρωτας στα χρόνια της ψηφιακής εποχής

Η έκθεση των νέων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυξάνεται συνεχώς, με τα άτομα να αντιπροσωπεύονται από το ψηφιακό τους ανάλογο και να επιτυγχάνουν μια «ψηφιακή» κοινωνικοποίηση, αποκτώντας σεξουαλική υπόσταση στον κυβερνοχώρο. 

Η διαμεσολαβημένη εικόνα που παρέχεται επιτρέπει μία «προσεκτική παρατήρηση του άλλου φύλου», δημιουργώντας μία ψευδοοικειότητα. 

Ο χρήστης έτσι μπορεί να λαμβάνει αισθητική ή συναισθηματική απόλαυση χωρίς το φόβο της απόρριψης ή τις κοινωνικές αναστολές, ενώ παράλληλα η δυνατότητα να αποχωρήσει χωρίς ιδιαίτερο κόστος καθιστά αυτή την εμπειρία ακόμα πιο προσβάσιμη.

Το διαδίκτυο λειτουργεί ως μια αχανής δεξαμενή άμεσης ικανοποίησης αναγκών, προσφέροντας στον χρήστη την ικανοποίηση των επιθυμιών του χωρίς συνέπειες και ανέξοδα. 

Τις τελευταίες δεκαετίες τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν κυριαρχήσει ως μέσο επικοινωνίας, δημιουργώντας ένα «ψηφιακό σχετίζεσθαι», ενώ το φαινόμενο ανταλλαγής σεξουαλικού περιεχομένου και η χρήση εφαρμογών γνωριμιών αυξάνονται, ειδικότερα μεταξύ ενηλίκων. 

Παρά τις αρνητικές συνέπειες (πχ. μη συναινετική ανταλλαγή ή προώθηση περιεχομένου σε τρίτα άτομα), μελέτες δείχνουν επίσης θετικές επιδράσεις, όπως ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και αυξημένη ερωτική ικανοποίηση.

Οι εφαρμογές γνωριμιών, όπως το Tinder, παρέχουν έναν αποτελεσματικό τρόπο σύνδεσης ανθρώπων και διατηρούν τους χρήστες ενεργούς, με τον μέσο χρήστη να συνδέεται 11 φορές την ημέρα για περίπου 8 λεπτά κάθε φορά, φτάνοντας έως και μιάμιση ώρα καθημερινά.

Ξεκινώντας από το 1995, όταν το Match.com ξεκίνησε τη δραστηριότητά του ως δημοφιλής διαδικτυακή υπηρεσία γνωριμιών, οι διαδικτυακές γνωριμίες μέσα σε μία δεκαετία εξελίχθηκαν σε μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων, με ετήσια έσοδα 1,9 δισεκατομμύρια δολάρια. Με την εμφάνιση των εφαρμογών γνωριμιών για κινητά τηλέφωνα το 2007, οι διαδικτυακές γνωριμίες έγιναν προσβάσιμες οποιαδήποτε στιγμή και από οποιοδήποτε μέρος, καθιστώντας τις πανταχού παρούσες.

Η πλήρης ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών στις ρομαντικές σχέσεις δείχνει ότι οι εφαρμογές γνωριμιών λειτουργούν ως «πύλη» προς μια σύγχρονη κουλτούρα αγάπης, ιδιαίτερα για τις νεότερες γενιές, αναδεικνύοντας την ανάγκη για κριτική ανάλυση του τρόπου που η τεχνολογία μεταμορφώνει τις κοινωνικές και πολιτισμικές πρακτικές του σχετίζεσθαι. 

Κάθε εφαρμογή προσφέρει διαφορετικές εμπειρίες, με το Bumble να θεωρείται πιο «σοβαρό» από το Tinder και το Hinge να προσελκύει κυρίως πιο εναλλακτικούς ή «διανοούμενους».

 Οι χρήστες χρειάζονται χρόνο και δοκιμές προκειμένου να κατανοήσουν την κουλτούρα κάθε εφαρμογής, ενώ οι αλγοριθμικές αντιστοιχίσεις συχνά προκαλούν σκεπτικισμό για την αποτελεσματικότητά τους.

«Πίσω από το Προφίλ: Η Ψυχολογία των Χρηστών Dating Apps»

Η διαδικασία του swiping σε εφαρμογές γνωριμιών περιλαμβάνει την αποδοχή ή απόρριψη προφίλ μέσω της κίνησης του αντίχειρα, με την αντιστοίχιση να επιτυγχάνεται όταν δύο χρήστες αλληλοαποδεχτούν τα προφίλ τους. 

Αυτή η διαδικασία μπορεί να προκαλέσει εθισμό, καθώς οι χρήστες συγκεντρώνουν ολοένα περισσότερες αμοιβαίες αποδοχές. 

Παρά την αρχική αίσθηση επιβεβαίωσης, συνδέεται με αρνητικά αποτελέσματα, όπως η μη επικοινωνιακή χρήση κοινωνικών μέσων. Το Tinder συνδέεται με περιστασιακό σεξ, με το 17% να αναφέρει ότι πέρασε μία νύχτα με κάποιον από την εφαρμογή.

Η «παιχνιδοποίηση» των ραντεβού επηρεάζει την αντίληψη για τη σημασία τους, ενώ οι εφαρμογές προσφέρουν μια αλγοριθμική λύση στο θέμα της αγάπης, αναπαράγοντας την εμπορευματοποίηση του ρομαντισμού. 

Οι χρήστες αντιμετωπίζουν την πρόκληση να αξιολογήσουν την αυθεντικότητά τους και των άλλων, ενόσω η «ψυχρή οικειότητα» αντικαθιστά το πάθος. 

Η «δυναμική αγοράς» των εφαρμογών ενισχύει το σύγχρονο «χάος της αγάπης», με επιλογές που βασίζονται σε αβέβαια συναισθήματα και προσδοκίες.Περίπου το 60-70% έχουν γνωρίσει κάποιον μέσω αυτών των εφαρμογών, με την τάση να είναι πιο έντονη στους ομοφυλοφιλικούς χρήστες (70%). 

Το Tinder παραμένει η πιο δημοφιλής πλατφόρμα (84%), ακολουθούμενη από το OKCupid (30%) και το Grindr (16%). 

Το 66% των χρηστών εκτιμά την αίσθηση ελέγχου που προσφέρουν αυτές οι εφαρμογές, ενώ σε άλλη έρευνα το 87% πιστεύει ότι προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες για σχέσεις. 

Οι εφαρμογές έχουν 320 εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως και θεωρούνται βασικό εργαλείο για κοινωνική αλληλεπίδραση και ρομαντική ζωή, αν και ενσωματώνουν λογικές εμπορευματοποίησης, εντείνοντας την αβεβαιότητα στις επιλογές συντρόφων.

Περίπου το 70% των χρηστών των dating apps δεν αναζητούν μόνο την ερωτική συνεύρεση, αλλά αξιοποιούν τις πλατφόρμες για διάφορους λόγους όπως κοινωνικές δεξιότητες, φλερτ, συντροφιά, και ψυχολογική υποστήριξη.

Οι χρήστες, ιδιαίτερα μέσω του Tinder, επιδιώκουν συναισθηματική επικύρωση, σεξουαλική ικανοποίηση και νέες εμπειρίες, ενώ ταυτόχρονα βρίσκονται αντιμέτωποι με το υπερβολικό swiping, το οποίο σχετίζεται με φόβο μοναξιάς και αίσθημα ανασφάλειας. 

Παρά την επιθυμία για σωματικό πάθος και κοινωνική αποδοχή, οι χρήστες συχνά αντιμετωπίζουν κοινωνικό στίγμα και ανεπιθύμητες σεξουαλικές προτάσεις. Έρευνες δείχνουν ότι το 39% έχει χρησιμοποιήσει έστω μία φορά εφαρμογές γνωριμιών, με το 60% μάλιστα να είναι τακτικοί χρήστες. 

Η υπερβολική χρήση των dating apps έχει συνδεθεί με κοινωνική σύγκριση, ιδίως όταν συνδυαζόταν με το υπερβολικό swiping.

Οι χρήστες των dating apps τείνουν να είναι εξωστρεφή και κοινωνικά άτομα που αναζητούν συναισθηματική διέγερση και νέες εμπειρίες. Ωστόσο, η χρήση τους εγκυμονεί κινδύνους, όπως η αντικειμενοποίηση και ο φόβος απάτης.

Η αναλογία ανδρών και γυναικών χρηστών είναι περίπου 60-40, με τα άτομα χωρίς σύντροφο ως επί το πλείστον να χρησιμοποιούν τις εφαρμογές, ενώ παρατηρείται ιδιαίτερη αύξηση στη χρήση από χρήστες μη ετεροφυλόφιλου σεξουαλικού προσανατολισμού. 

Το 30% χρησιμοποιεί τις εφαρμογές κυρίως για περιστασιακές συναντήσεις, ενώ το 39,1% έχει δημιουργήσει σοβαρές σχέσεις μέσω αυτών. Η συχνή χρήση σχετίζεται με αυξημένη δυσφορία και καταθλιπτική διάθεση. 

Από την άλλη, η υψηλή αυτοεκτίμηση συνδέεται με την αυθεντική αυτοπαρουσίαση, ενώ η χαμηλή αυτοεκτίμηση με την συμμετοχή σε sexting ή/και με υπερβολική σεξουαλική συμπεριφορά, αν και τα αποτελέσματα για τη σχέση της αυτοεκτίμησης με τη χρήση των dating apps παραμένουν αντιφατικά.

Συμπεράσματα

Συνολικά, οι εφαρμογές γνωριμιών, με 320 εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως, έχουν εξελιχθεί σε κεντρικό εργαλείο για την κοινωνική και ρομαντική ζωή, ενσωματώνοντας τον ρομαντισμό σε ένα ψηφιακό και αλγοριθμικό περιβάλλον.

Αντιπροσωπεύουν την ψηφιοποίηση της κοινωνίας, επιτρέποντας στους χρήστες να διαχειριστούν την προσωπική τους εικόνα και τις σχέσεις τους ως προϊόντα, βάσει λογικής «προσφοράς και ζήτησης». 

Παρά την αυξημένη αίσθηση ελέγχου, η χρήση τους ενέχει αβεβαιότητα στην επιλογή συντρόφου, καθώς οι χρήστες καλούνται να αξιολογήσουν τις επιλογές τους χωρίς θεσμική καθοδήγηση.

Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι αυτές οι πλατφόρμες λειτουργούν ως «τεχνολογίες επιλογής», προσφέροντας εύκολη πρόσβαση σε δυνητικούς συντρόφους, ενώ εμπορευματοποιούν τον ρομαντισμό και τη σεξουαλικότητα. 

Παρά τη μεγαλύτερη ελευθερία επιλογής που προσφέρουν, η ατομικοποίηση και η οικονομική λογική κυριαρχούν, ενισχύοντας την αντίληψη του «έρωτα ως αγορά». Ωστόσο, αυτή η φαινομενική ελευθερία εντείνει μια σύγχρονη αντίφαση: τα dating apps προσφέρουν απλότητα στην επιλογή, αλλά εντείνουν την αβεβαιότητα και τον πόνο που προκύπτει από την ευθύνη της «σωστής επιλογής» στην αναζήτηση ρομαντικών σχέσεων στη ψηφιακή εποχή.

‍

———

Βιβλιογραφία

Bandinelli, C., & Gandini, A. (2022). Dating apps: The uncertainty of marketised love. Cultural Sociology, 16(3), 423-441. https://doi.org/10.1177/17499755211051559

Castro, Á., & Barrada, J. R. (2020). Dating apps and their sociodemographic and psychosocial correlates: A systematic review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(18), 6500. https://doi.org/10.3390/ijerph17186500 

Hobbs, M., Owen, S., & Gerber, L. (2017). Liquid love? Dating apps, sex, relationships and the digital transformation of intimacy. Journal of Sociology, 53(2), 271-284. https://doi.org/10.1177/1440783316662718
Holtzhausen, N., Fitzgerald, K., Thakur, I., Ashley, J., Rolfe, M., & Pit, S. W. (2020). Swipe-based dating applications use and its association with mental health outcomes: A cross-sectional study. BMC Psychology, 8, 22. https://doi.org/10.1186/s40359-020-0373-1

Rochat, L., Bianchi-Demicheli, F., Aboujaoude, E., & Khazaal, Y. (2019). The psychology of “swiping”: A cluster analysis of the mobile dating app Tinder. Journal of Behavioral Addictions, 8(4), 804-813. https://doi.org/10.1556/2006.8.2019.58
Σιδηροπούλου, Α. (2023). Νεότητα και Ψηφιακή Εμπειρία. Αυτόματον: Περιοδικό Ψηφιακών Μέσων και Πολιτισμού, 2(2), 5-12. https://doi.org/10.12681/automaton.35469 

Sumter, S. R., Vandenbosch, L., & Ligtenberg, L. (2017). Love me Tinder: Untangling emerging adults’ motivations for using the dating application Tinder. Telematics and Informatics, 34(1), 67-78. https://doi.org/10.1016/j.tele.2016.04.009

Thomas, M. F., Binder, A., Stevic, A., & Matthes, J. (2023). 99+ matches but a spark ain’t one: Adverse psychological effects of excessive swiping on dating apps. Telematics and Informatics, 78, 101949. https://doi.org/10.1016/j.tele.2023.101949

Timmermans, E., & De Caluwé, E. (2017). To Tinder or not to Tinder, that's the question: An individual differences perspective to Tinder use and motives. Personality and Individual Differences, 110, 74-79. https://doi.org/10.1016/j.paid.2017.01.026