Αγχώδεις Διαταραχές: Όταν το Άγχος Ξεπερνά τα Όρια

Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που όλοι βιώνουμε σε διάφορες στιγμές της ζωής μας. Τι συμβαίνει όμως όταν αυτό το άγχος ξεφεύγει από τον έλεγχό μας, γίνεται υπερβολικό και διαρκές; Στο άρθρο αυτό, θα εξετάσουμε αναλυτικά τις αγχώδεις διαταραχές, πώς επηρεάζουν τη ζωή μας και ποιες είναι οι καλύτερες στρατηγικές αντιμετώπισης.

Τι είναι οι αγχώδεις διαταραχές;

Οι αγχώδεις διαταραχές είναι πολύ συχνές ψυχικές καταστάσεις, όπου το άγχος γίνεται υπερβολικό, δύσκολα διαχειρίσιμο και αρχίζει να εμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες και τη γενικότερη ποιότητα ζωής. Όταν κάποιος υποφέρει από μια αγχώδη διαταραχή, το άγχος δεν υποχωρεί εύκολα, προκαλώντας συχνά αίσθημα απελπισίας και αδυναμίας.

Τύποι αγχωδών διαταραχών

Οι πιο γνωστές αγχώδεις διαταραχές περιλαμβάνουν:

• Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (ΓΑΔ): Συνεχής και έντονη ανησυχία για καθημερινά ζητήματα, όπως δουλειά, υγεία ή οικονομικά προβλήματα. Διαφέρει από μία απλή ανησυχία, είναι πιο έντονη, με μεγαλύτερη διάρκεια και συνήθως χωρίς κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα.
  
  Το 3.7% των ανθρώπων παγκοσμίως, πάσχουν από γενικευμένη αγχώδη διαταραχή.
• Κρίσεις Πανικού: Ξαφνικά επεισόδια έντονου φόβου, συνοδευόμενα από έντονα σωματικά συμπτώματα όπως ταχυπαλμία, εφίδρωση και αίσθημα ασφυξίας. Ο φόβος αυτός δε βασίζεται σε κάποιον πραγματικό κίνδυνο ή προφανή αιτία. Ο πάσχων νιώθει ότι ξαφνικά χάνει τον έλεγχο της σκέψης και του σώματός του και μπορεί να αισθανθεί ακόμη και ότι πεθαίνει.
  
  Το 10% του πληθυσμού επηρεάζετε στην καθημερινότητα του από κρίσεις πανικού.
• Κοινωνική Φοβία: Ακραία ανησυχία για την κριτική των άλλων, οδηγώντας σε αποφυγή κοινωνικών εκδηλώσεων και απομόνωση. Κάποιες τέτοιες καταστάσεις μπορεί να είναι: η γνωριμία με άγνωστους ανθρώπους, η ομιλία μπροστά σε κοινό, ένα τηλεφώνημα για κάποια δουλειά ή παραγγελία, το φαγητό μπροστά σε άλλους κ.α. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλοι οι άνθρωποι μπορεί να αισθανθούν αμηχανία ή νευρικότητα σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις ή συναναστροφές, αλλά σε αντίθεση με την περίπτωση της κοινωνικής φοβίας, το αρχικό άγχος υποχωρεί και επέρχεται μια ομαλή άσκηση των κοινωνικών, επαγγελματικών και καθημερινών δραστηριοτήτων.
• Ειδικές Φοβίες: Παράλογος και έντονος φόβος για συγκεκριμένες καταστάσεις ή αντικείμενα, όπως τα έντομα, οι πτήσεις ή οι κλειστοί χώροι. Ο φόβος ή το άγχος που προκαλείται είναι δυσανάλογος με τον πραγματικά υπαρκτό κίνδυνο που μπορεί να υφίσταται λόγω του αντικειμένου ή της κατάστασης και το άτομο οδηγείται σε συμπεριφορές αποφυγής αυτών. Τόσο το άγχος και ο φόβος όσο και η αποφυγή παρουσιάζονται για περισσότερους από 6 μήνες και επηρεάζουν την καθημερινότητα και τη λειτουργικότητα του ατόμου σε κοινωνικό, εργασιακό ή άλλο βασικό επίπεδο.

Πόσο συχνές είναι οι αγχώδεις διαταραχές;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), περίπου 264 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο υποφέρουν από αγχώδεις διαταραχές, γεγονός που τις καθιστά μία από τις πιο κοινές ψυχικές παθήσεις. Στην Ελλάδα, έρευνες έχουν δείξει ότι περίπου το 14% του πληθυσμού αντιμετωπίζει κάποια μορφή αγχώδους διαταραχής, με τις γυναίκες να επηρεάζονται συχνότερα από τους άνδρες.

Αναγνωρίζοντας τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα των αγχωδών διαταραχών μπορούν να ποικίλουν από άτομο σε άτομο, αλλά τα πιο κοινά είναι:

•  Αίσθημα συνεχούς ανησυχίας και έντασης
•  Δυσκολίες στον ύπνο και αίσθημα κόπωσης
•  Δυσκολία στη συγκέντρωση ή την ολοκλήρωση καθημερινών εργασιών
•  Συχνοί πονοκέφαλοι, μυϊκή ένταση και γαστρεντερικά προβλήματα
•  Αποφυγή καταστάσεων που προκαλούν άγχος, με αποτέλεσμα την απομόνωση

Πώς αντιμετωπίζονται οι αγχώδεις διαταραχές;

Το καλό νέο είναι ότι οι αγχώδεις διαταραχές είναι θεραπεύσιμες. Η ψυχοθεραπεία, ιδιαίτερα η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), αποτελεί την πιο αποτελεσματική μέθοδο αντιμετώπισης. Η θεραπεία αυτή εστιάζει στην αλλαγή του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς που ενισχύουν το άγχος. Συχνά η CBT μπορεί να συνδυαστεί με φαρμακευτική αγωγή, όπως τα αγχολυτικά ή τα αντικαταθλιπτικά, ανάλογα με τη σοβαρότητα της διαταραχής.

Επιπλέον, τεχνικές χαλάρωσης, η σωματική άσκηση και η υιοθέτηση ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής μπορούν να προσφέρουν σημαντική ανακούφιση από τα συμπτώματα αφου αποδεδειγμένα μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα άγχους.

Πότε να ζητήσετε βοήθεια;

Αν αισθάνεστε ότι το άγχος κυριαρχεί στη ζωή σας, μην περιμένετε μέχρι να γίνει χειρότερο. Μια έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής και να αποτρέψει περαιτέρω επιδείνωση των συμπτωμάτων.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

American Psychiatric Association. (2015). Anxiety disorders: DSM-5® selections. American Psychiatric Pub.

Bandelow, B., & Michaelis, S. (2015). Epidemiology of anxiety disorders in the 21st century. Dialogues in clinical neuroscience, 17(3), 327-335.

Beck, A. T. (1979). Cognitive therapy and emotional disorders. Penguin.

Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία (2020). Κατευθυντήριες Οδηγίες για τις Αγχώδεις Διαταραχές.

‍